Achtergrond
Voor een groter onderzoek naar mailservers binnen Europa, wordt de situatie in de Europese landen in kaart gebracht. Er wordt wie instaat voor de mail-aflevering van de gemeentes van de landen van Europa, en vervolgens wordt per land een verdeling weergegeven.
Je kunt de kaart in detail bekijken op jurgen.gaeremyn.be/map.html of de broncode bekijken op gitlab.com/jurgeng/mxcheck. Een bredere analyse is te lezen in mijn blog:
Voor een opiniestuk in Bruzz magazine, werd me gevraagd om de situatie in Brussel uit te diepen. Startend vanaf de gemeentelijke infrastructuur, ben ik voor deze specifieke regio dan ook wat dieper gaan graven.
Technische context
Om even te snappen waar we ‘t over hebben, heel kort wat technische duiding. Voor al dit onderzoek, kijken we in essentie naar de DNS-records. Dit is de telefoongids van het internet. Wil je een mail sturen naar piet.konijn@wortelparadijs.be? Dan zal jouw mailserver kijken in de DNS-records van wortelparadijs.be om te zien wie functioneert als diens postkantoor. Dit noemen we de MX-records (mail-exchange). Meestal is dit je e-mail service zelf, af en toe is dit een externe firma die bijvoorbeeld spam en phishing mails onderschept. Die houden dan alle mails tegen het licht, gooien de rommel weg en sturen de rest door naar het échte postkantoor.
Op dezelfde manier, kun je nog wat andere gegevens terugvinden in het publieke register dat een DNS-record is. Wil je bijvoorbeeld Google of Microsoft ervan overtuigen dat jij de eigenaar van wortelparadijs.be bent? Dan kun je een TXT-lijn toevoegen aan dat DNS-record met daarin een lange code die de firma je aanreikt. Dit is een vrij betrouwbare manier van aantonen van eigenaarschap, want iedereen kan dit record lezen, maar alleen de eigenaar kan het instellen.
Kort samengevat:
- Aan de MX-records van een domein, kun je weten wie instaat voor het ontvangen van mails. Het is zeker dat dit domein effectief gebruikt wordt.
- Aan de TXT-records kun je zien dat eigenaarschap van een domein aangetoond op een punt in het verleden aangetoond moest worden. Dit doet vermoeden dat deze dienstverlener in het verleden gebruikt werd en mogelijk nog steeds in gebruik is.
- Ga bijvoorbeeld naar dnschecker.org om een domein te onderzoeken
Er valt nog heel wat meer info te halen uit die DNS-records, maar dat is een onderwerp op zich. Wil je heel diep gaan in de technologie van het internet? Kom gerust eens langs in hackerspace Brussel.
Paradigm en software.brussels
Paradigm is de Organisatie van Openbaar Belang van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, verantwoordelijk voor de digitale transformatie en technologische innovatie ten behoeve van de openbare besturen in de regio en de burgers. Tot 2023 stond deze organisatie bekend als het Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest (CIRB).
Als onderdeel van haar taken beheert Paradigm het telecommunicatienetwerk “IRISnet” en fungeert het als de internetprovider (ISP) van de regio. IRISnet is het telecommunicatienetwerk dat door Paradigm wordt geëxploiteerd en dat als ruggengraat dient voor de digitale infrastructuur van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het netwerk ondersteunt cruciale digitale diensten voor overheidsinstellingen, onderwijs, gezondheidszorg en andere publieke sectoren binnen de regio.
Naast de inspanningen van Paradigm en IRISnet voor de publieke sector, speelt software.brussels een belangrijke rol in het stimuleren van de private technologiesector in Brussel. Software.brussels is een cluster van meer dan 120 Brusselse bedrijven die actief zijn in B2B SaaS en IT-diensten. De aangesloten bedrijven specialiseren zich in geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie, big data, internet der dingen en augmented/virtual reality, met toepassingen in onder andere fintech, healthtech en retailtech.
Software.brussels maakt deel uit van hub.brussels, het Brussels Agentschap voor Bedrijfsondersteuning, en fungeert als een platform voor netwerken, ondersteuning, kennisdeling en internationalisering van Brusselse softwarebedrijven. De cluster werkt nauw samen met onderzoeksinstellingen, startups en gevestigde bedrijven om innovatie en economische groei in de regio te bevorderen.
Samengevat is Paradigm de voortzetting van het voormalige CIRB en beheert het onder andere het IRISnet-netwerk, waarmee het een centrale rol speelt in de digitale infrastructuur en diensten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tegelijkertijd draagt software.brussels bij aan de ontwikkeling van de private technologiesector door bedrijven te ondersteunen en een innovatief ecosysteem te creëren. Samen vormen ze een complementair geheel dat zowel de publieke als de private digitale transformatie in Brussel vooruithelpt.
Het feit dat het gewest zo sterk inzet op Paradigm, is een verstandige keuze. Voor IT – zowel de software als de infrastructuur – is het beter om samen te werken. Alleen moeten dit soort organisaties meer middelen krijgen. En die middelen zijn er. Momenteel worden ze gemeentelijk uitgegeven aan Microsoft, en stromen al deze financiële middelen dus Europa uit. Weg migreren van Microsoft is niet evident, maar het is een uitdaging voor de overheden om hiervoor een traject op te zetten zodat dit over een aantal jaar kan gespreid worden.
- Paradigm: https://be.brussels/en/about-region/structure-and-organisations/overview-administrations-and-institutions-region/paradigm/transparency
- Overzicht van uitgaven t.e.m. 2023 in detail: openbudgets.be.brussels/
- software.brussels en hub.brussels
Brusselse gemeentes
Brussels Hoofdstedelijk Gewest: MX records van be.brussels wijzen naar Irisnet
- Anderlecht: MX-records voor anderlecht.be wijzen naar een eigen server (mail.anderlecht.be op een Irisnet computer)
- Brussel stad: MX-records van brussel.be wijzen naar Microsoft
- Elsene: MX-records van elsene.be wijzen naar Irisnet
- Etterbeek: MX-records van etterbeek.brussels wijzen naar Microsoft
- Evere: MX-records via evere.brussels wijzen naar Irisnet
- Ganshoren: MX-records wijzen naar een eigen server (mail.ganshoren.be bij het Belgische Behostings)
- Jette: MX-records van jette.irisnet.be wijzen naar Microsoft
- Koekelberg: MX records van koekelberg.brussels wijzen naar Irisnet maar de TXT-records signaleren ook Microsoft services.
- Oudergem: MX-records oudergem.brussels wijzen naar Irisnet servers
- Schaarbeek: MX-records van 1030.be wijzen naar Microsoft
- Sint-Agatha-Berchem: MX-records van berchem.brussels wijzen naar Microsoft
- Sint-Gillis: MX-records van stgillis.brussels wijzen naar Microsoft
- Sint-Jans-Molenbeek: MX-records molenbeek.irisnet.be wijzen naar Irisnet servers
- Sint-Joost-Ten-Node: MX-records sjtn.brussels wijzen naar Irisnet servers
- Sint-Lambrechts-Woluwe: MX-records voor woluwe1200.be wijzen naar een Belgische webbeheerder (ANS Computer) maar de TXT-records signaleren ook Microsoft services
- Sint-Pieters-Woluwe: MX-records voor woluwe1150.be wijzen naar het security bedrijf Sophos (VS) en de TXT)records signaleren ook Microsoft services.
- Ukkel: MX-records sjtn.brussels wijzen naar Irisnet servers
- Vorst: MX-records vorst.brussels wijzen naar Microsoft
- Watermaal-Bosvoorde: MX-records wb1170.brussels wijzen naar Irisnet servers
Hulpdiensten
Politie
Bij alle politiezones in België (domein police.belgium.eu) wordt gebruik gemaakt van Microsoft voor e-mail.
Brandweer
In de Brusselse brandweerzone gebruikt men Irisnet voor e-mail, maar de TXT-records suggereren wel dat ook Microsoft gebruikt wordt.
Mobiliteit
Zowel Brussels Airport, de NMBS, de Lijn als de MIVB/STIB gebruiken Microsoft voor hun e-mail.
Ziekenhuizen
Van de Brusselse ziekenhuizen, maken 22 van de 37 gebruik van Microsoft infrastructuur – waarvan er 14 niet meer kunnen mailen als Microsoft uitvalt.
| Ziekenhuis | Campus | Gemeente | Website | Mail Dienst |
|---|---|---|---|---|
| UMC Sint-Pieter | Campus Hallepoort (Porte de Hal) | Brussel | www.stpierre-bru.be | Microsoft (VS) |
| Campus César De Paepe | Brussel | |||
| UVC Brugmann | Campus Victor Horta | Laken | www.chu-brugmann.be | Proofpoint (VS) + Microsoft (VS) |
| Campus Paul Brien | Schaarbeek | |||
| Campus Koningin Astrid (Reine Astrid) | Neder-Over-Heembeek | |||
| Jules Bordet Instituut | Brussel | bordet.be | Microsoft (VS) | |
| Iris Ziekenhuizen Zuid | Campus Baron Lambert | Etterbeek | his-izz.be | |
| Campus Etterbeek – Elsene (Ixelles) | Elsene | |||
| Campus Joseph Bracops | Anderlecht | |||
| Campus Molière-Longchamp | Vorst | |||
| Kliniek Sint-Jan | Campus Kruidtuin (Botanique) | Brussel | klstjan.be | Microsoft (VS) |
| Campus Middaglijn (Méridien) | Sint-Joost-ten-Node | |||
| Campus Leopold I | Jette | |||
| Europa Ziekenhuizen | Campus Sint-Michiel | Etterbeek | europaziekenhuizen.be | Domestic |
| Campus Sint-Elisabeth | Ukkel | |||
| Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola – UKZKF | Laken | huderf.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) | |
| CHIREC | Delta Ziekenhuis | Oudergem | chirec.be | MX: Broadcom (VS) TXT: Microsoft (VS) |
| Sint-Anna Sint-Remi Ziekenhuis | Anderlecht | |||
| Basiliek Ziekenhuis | Ganshoren | |||
| Militair Hospitaal Koningin Astrid | Neder-Over-Heembeek | hopitalmilitaire.be | OVH (EU) | |
| Universitair Ziekenhuis Brussel | Jette | www.uzbrussel.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) | |
| Universitair ziekenhuis Saint-Luc | Sint-Lambrechts-Woluwe | saintluc.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) | |
| Erasmus Ziekenhuis | Campus Erasmus | Anderlecht | erasme.ulb.ac.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) |
| Centrum voor Traumatologie en Revalidatie | Laken | |||
| Ziekenhuis voor Geriatrische Revalidatie | Sint-Lambrechts-Woluwe | |||
| Silva Medical | Campus Scheutbos | Sint-Jans-Molenbeek | silva-medical.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) |
| Valisana | Campus Valida | Sint-Agatha-Berchem | valisana.be | Domestic |
| Campus Sanatia | Sint-Joost-ten-Node | |||
| Het Bivak | Ukkel | lebivouac.be | Domestic | |
| Kliniek Zonder Zorgen | Jette | sans-souci.be | Domestic | |
| Parhélie | Ukkel | parhelie.be | Microsoft (VS) | |
| Epsylon | Campus Het Loof | Ukkel | epsylon.be | Domestic |
| Campus Vronerode | Ukkel | |||
| Campus Area+ | Ukkel | |||
| Verpleegcentrum Jean Titeca | Schaarbeek | chjt.be | Domestic | |
| L’Équipe – Centre de jour pour adolescents | Anderlecht | equipe.be | Microsoft (VS) | |
| Psycho-sociaal Centrum Sint-Alexius | Elsene | psc-elsene.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) | |
Onderwijsinstellingen
Voor deze analyse, hebben we ons beperkt tot de instellingen voor hoger onderwijs: hogescholen en universiteiten – zowel in het Nederlandstalige als het Franstalige net.
| Instelling | Maildomein | Mail Dienst |
|---|---|---|
| Odisee | odisee.be | Microsoft (VS) |
| LUCA School of Arts | luca-arts.be | MX: Domestic + TXT: Microsoft (VS) |
| Vrije Universiteit Brussel | vub.be | Microsoft (VS) |
| Erasmushogeschool Brussel | ehb.be | MX: Barracuda (VS) + TXT:Microsoft (VS) |
| Haute Ecole Lucia de Brouckère | cnldb.be | Microsoft (VS) |
| Haute École Libre de Bruxelles Ilya Prigogine | helb-prigogine.be | Microsoft (VS) |
| Haute Ecole Léonard de Vinci | vinci.be | Microsoft (VS) |
| Haute Ecole ICHEC – ECAM – ISFSC | ichec.be | Microsoft (VS) |
| Haute École Galilée – IHECS | galilee.be | Microsoft (VS) |
| Haute Ecole Francisco Ferrer | he-ferrer.eu | Microsoft (VS) |
| Haute Ecole Ephec | ephec.be | Microsoft (VS) |
| Haute Ecole Bruxelles-Brabant | he2b.be | MX: Google (VS) + TXT: Microsoft (VS) |
| ULB | ulb.be | Microsoft (VS) |
| Académie royale des Beaux-Arts de la Ville de Bruxelles | arba-esa.be | Microsoft (VS) |
| Conservatoire royal de Bruxelles | conservatoire.be | Microsoft (VS) |
| Ecole nationale supérieure des Arts visuels de La Cambre | lacambre.be | Google (VS) |
| Ecole supérieure des Arts de l’Image « Le 75 » | le75.be | MX: Google (VS) + TXT: Microsoft (VS) |
| Ecole supérieure des Arts – Ecole de Recherche graphique | erg.be | Google (VS) |
| Ecole supérieure des Arts du Cirque | esac.be | MX: Google (VS) + TXT: Microsoft (VS) |
| Ecole supérieure des Arts Saint-Luc de Bruxelles | stluc-esa-bxl.org | Google (VS) |
| Institut national supérieur des arts du spectacle et des techniques de diffusion | insas.be | MX: Google (VS) + TXT: Microsoft (VS) |
Voorbeeld van goede praktijk
Duitsland: Schleswig-Holstein
De Noord-Duitse regio Schleswig-Holstein migreert met 30.000 werknemers naar Nextcloud. In dit webinar een woordje uitleg van het migratiepad en potentieel.
Nederland: Amsterdam
De gemeente Amsterdam wil minder afhankelijk worden van grote Amerikaanse techbedrijven en neemt daarvoor concrete maatregelen. Wethouder Alexander Scholtes (D66) presenteerde een plan waarin digitale zelfstandigheid een voorwaarde wordt bij nieuwe aanbestedingen. De gemeente zoekt een alternatief voor Microsoft Azure en onderzoekt mogelijkheden om cloud- en IT-diensten anders in te richten. Dit initiatief volgt op een unaniem aangenomen voorstel van GroenLinks om te streven naar digitale onafhankelijkheid in 2030. Amsterdam sluit zich aan bij landelijke en Europese initiatieven voor digitale soevereiniteit en past haar cloudbeleid en sourcingstrategie aan op de Nederlandse Digitaliseringsstrategie.
Daarnaast wordt gewerkt aan een proof of concept voor open source software binnen de gemeentelijke werkplekken, en wordt onderzocht hoe sociale media-afhankelijkheid kan worden verminderd. De gemeente wil contractueel vastleggen dat opgeslagen data altijd eigendom blijft van de gemeente en zo min mogelijk gegevens worden bewaard. Op 27 maart bespreekt de gemeenteraad de voorgestelde koerswijziging en de financiële gevolgen op korte en lange termijn.
Lees het volledige artikel hier:
https://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/amsterdam-presenteert-plan-voor-digitale-autonomie